Alkohole. Rok 1939 jest ostatnim rokiem istnienia setek producentów alkoholu oraz końcem prawdziwej polskiej tradycji trunków. W przypadku alkoholu należy pamiętać o tym, iż w 1939 r. istniała o wiele większa różnorodność produktów alkoholowych niż dziś. Gorzelnie oraz browary produkowały często produkt sprzedawany na lokalnym rynku, bez rozwiniętej sieci sprzedaży krajowej. Bimbrownictwo było procederem nielegalnym, ale szalenie popularnym, szczególnie w uboższych rejonach kraju oraz tych, gdzie zaopatrzenie w legalny alkohol było niskie lub utrudnione.
Doskonałe i poszukiwane były likiery i nalewki owocowo-ziołowe klasztorne. Bardzo popularne były przed wojną różnorakie aromaty i nalewki do wódek do samodzielnego przyrządzania na spirytusie, ale w cenie były zawsze oryginalne wódki i likiery. Prawie każda polska rodzina miała własny doskonały familijny przepis na domową nalewkę z miodu, przepalankę (karmel), dereniówkę (nalewka na dereń) owocowa, półsłodka, specjał z zalewania wiśni itp. Domowej roboty porterówka (piwo porter i spirytus pół na pół - "tata z mamą") była bardzo popularna. Część z tych receptur wciąż można odnaleźć na łamach przedwojennej prasy lub książek kucharskich (dla przykładu „Jak gotować? Praktyczny poradnik kucharski z 1930 r.” Maria Disslowa wyd. I, 1935.)

Logo Polskiego Monopolu Spirytusowego


Podobnie jak w wypadku wyrobów tytoniowych, także w przypadku alkoholu istniał Polski Monopol Spirytusowy, którego zadaniem była koordynacja produkcji i sprzedaży alkoholu. Wyznaczał on także co miesiąc, cenę sprzedaży spirytusu w każdym województwie.

Butelki PMS z epoki.



Poeta Henryk Zbierzchowski napisał kiedyś:

„Jeden oktawy wielbi Słowackiego,
Drugi znajduje cały smak w sonecie,
Dla mnie zaś cztery wódki Baczewskiego
Tworzą najlepszy czterowiersz na świecie.”

Najbardziej znanym wytwórcą wódek w Polsce do 1939 r. był J. A. Baczewski ze Lwowa. Firma była potentatem na polskim rynku i nie tylko, gdyż jej wyroby były znane i poszukiwane na całym świecie. Baczewski produkował zarówno wódki czyste jak i znakomite wytrawne i likiery. Lwowiacy nie wyobrażali sobie niedzielnego obiadu bez kotleta, marchewki na słodko i...kieliszeczka wiśniówki Baczewskiego. Firma na swoich małych etykietach przyklejanych z tyłu butelki (na wódkach czystych) pisała - "jedyną wódką dorównującą Baczewskiemu jest rosyjska wódka Piotra Smirnoffa z Moskwy", Smirnoff zaś nie był dłużny i podobnie pisał na swoich wyrobach o wódce Baczewskiego. Obie wytwórnie (ich właściciele) dobrze się znali i przyjaźnili. Baczewski miał świetną reklamę swoich wyrobów, nasze statki pasażerskie "Piłsudski" i "Polonia" pływające za ocean oferowały małe buteleczki "ptaszki" z wódkami i likierami Baczewskiego, w takich specjalnych opakowaniach wyroby te były wyłącznie tam serwowane.

Wódki Baczewskiego


Południe Polski w 1939 r. to istne zagłębie znanych producentów wódek i likierów. Z jakości słynęły wódki krakowskie, Jakub Haberfeld z Oświęcimia, jego słynna "Zamkówka" zdobywała nagrody nawet w Ameryce Południowej. Wytwórnia znajdowała się na zamku w Oświęcimiu. Inny sławny, wielki producent to Frankiel z Białej, Zygfryd Gessler z Bielska (słynny ziołowy specjał Altvater), skoczowska fabryka wódek Blatana, rafineria spirytusu w Chybiu, doskonałe likiery wytwarzał jako produkcję uboczną browar ABB w Bielsku, oraz fabryka likierów i wódek B. Staiera i Syna z Milówki (słynny likier ziołowy "Góral"), znane były likiery Krzysztoforskiego z fabryk w Dziedzicach i Tarnowie. Wielkim polskim potentatem był Kantorowicz z Poznania, sławę miały wódki warszawskie i gdańskie. Także w Polsce swoje fabryki budowali wielcy światowi potentaci jak np. Stock w Białej. Wytwórni było bardzo dużo. Ogromna część przemysłu spirytusowego znajdowała się w rękach Żydów.

W zakresie przemysłu piwowarskiego produkty były raczej o charakterze regionalnym. Dla przykładu w samym Poznaniu funkcjonował w 1939 r. Browar Związkowy Związku Restauratorów (tzw. browar Huggera), który produkował w okresie II RP takie piwa jak Porter Poznański, Karmelickie Kasztelańskie, Kryształ. Istniało też Towarzystwo Browar Kobylepole Sp. z o.o., który wsławił się takimi markami piwa jak Kozieł Kobylepolski, Karmel, Piwo Eksportowe, Bawarskie, Zdrój Kobylepolski. Trzecim browarem był Browar Hipolita Lackowskiego – piwo Karmelickie, Słodowe, czy słynny Koźlak. We Wronkach istniała Browar i Fabryka Słodu Feliksa Urbana, a w Gnieźnie Browar Gnieźnieński Braci Koteckich. W samej Warszawie browarów było około dziesięciu. Bez przesady można stwierdzić, iż w 1939 r. funkcjonowało w Polsce kilkadziesiąt browarów.